Het sympathische en parasympathische systeem: Het evenwicht tussen actie en rust
Ons lichaam is een complexe machine die voortdurend wordt gereguleerd door verschillende systemen. Twee van deze belangrijke systemen zijn het sympathische en parasympathische zenuwstelsel, die samenwerken om ons lichaam in balans te houden tussen actie en rust. In deze blog gaan we dieper in op deze systemen, hoe ze werken en welk effect ze hebben op onze gezondheid.
Het sympathische zenuwstelsel: De vlucht- of vechtreactie
Het sympathische zenuwstelsel is verantwoordelijk voor het activeren van het lichaam tijdens stressvolle situaties. Het staat bekend als de “vlucht- of vechtreactie” en bereidt het lichaam voor op actie. Wellicht dat je al ooit van de Fight of Flight response had gehoord. Wanneer we geconfronteerd worden met een stressor, zoals gevaar of spanning, stuurt het sympathische zenuwstelsel signalen. Deze signalen worden aangestuurd vanuit je hersenen naar verschillende organen. Zo vragen de hersenen bijvoorbeeld om direct de hormonen adrenaline en cortisol af te gegeven. De vraag gaat ook naar andere organen om vervolgens de hartslag te verhogen, de ademhaling te versnellen en de bloeddruk te verhogen. Dit stelt ons in staat om snel te reageren op bedreigende situaties.
Effect op de gezondheid: Een gezonde reactie van het sympathische zenuwstelsel is essentieel voor onze overleving. Op zijn tijd blootgesteld worden aan stress, hoeft dus helemaal niet erg of schadelijk te zijn. Het stelt ons in staat om snel te reageren op noodsituaties en gevaarlijke situaties te vermijden. Echter, langdurige activatie van het sympathische zenuwstelsel, veel stress of vaker voorkomende stressoren zoals bij chronische stress, kan schadelijk zijn voor onze gezondheid. Het kan door bovenstaande effecten en hormonen leiden tot problemen in onze gezondheid. We kunnen heel erg het gevoel hebben dat we “aan staan”, onrustig zijn, spierspanningen hebben, minder goed ademhalen of ademhalen hoog in het lichaam en in de borst. Ook zien we op termijn vaak problemen ontstaan in de hormoonhuishouding, waardoor ook de cyclus, vruchtbaarheid en overgang wordt aangetast. Als laatste zien we ook effecten terug zoals hoge bloeddruk, verhoogd risico op hart- en vaatziekten, spijsverteringsproblemen/buikklachten en een verzwakt immuunsysteem.
Het parasympathische zenuwstelsel: De rust- en herstelrespons
Het parasympathische zenuwstelsel staat in contrast met het sympathische zenuwstelsel en wordt vaak beschouwd als de “rust- en herstelrespons”. Dit systeem is actief tijdens periodes van ontspanning en rust. Het vertraagt de hartslag, verlaagt de bloeddruk en bevordert de spijsvertering en opname van voedingsstoffen. Het parasympathische zenuwstelsel helpt ons lichaam te herstellen na stressvolle situaties en bevordert een gevoel van kalmte en welzijn. In dit systeem kan het lichaam herstellen, verbeteren en optimaliseren. Je cellen kunnen vernieuwen, je energie laad zich op en je voelt je vaak mentaal ook beter (helder, gefocust en optimistisch).
Effect op de gezondheid: Een goed functionerend parasympathisch zenuwstelsel is cruciaal voor onze algehele gezondheid en welzijn. Het helpt ons te herstellen van stress, bevordert een gezonde spijsvertering en ondersteunt een goede nachtrust. Een gebalanceerd sympathisch-parasympathisch evenwicht draagt bij aan een optimale gezondheid en welzijn. Aangezien in dit systeem de spijsvertering wordt bevorderd, zien we bij een goede balans vaak een goede weerstand. Hoe beter jouw darmgezondheid namelijk is, hoe beter je immuunsysteem en weerstand.
Het belang van evenwicht
Het is belangrijk op te merken dat het gezondheidseffect van het sympathische en parasympathische zenuwstelsel afhangt van het evenwicht tussen beide systemen. Een gezond lichaam kan soepel tussen de vlucht- of vechtreactie en de rust- en herstelrespons schakelen, afhankelijk van de situatie. Echter, langdurige dominantie van het sympathische zenuwstelsel kan leiden tot gezondheidsproblemen. Merk jij dus klachten in darmen, huid, maag, ademhaling, spieren, mentale gezondheid of je hormoonhuishouding. Kijk dan vooral wat je zelf al kan doen of neem contact op met een expert.
Hoe kun je het evenwicht bevorderen?
- Stressmanagement-technieken, zoals meditatie, yoga en diepe ademhalingsoefeningen, kunnen helpen om het sympathisch-parasympathisch evenwicht te herstellen.
- Voldoende slaap, regelmatige lichaamsbeweging en een gezond voedingspatroon voor algemene gezondheid, darmen en hormonen dragen ook bij aan een gezond zenuwstelsel.
- Het vermijden van overmatige stimulerende middelen, zoals cafeïne en nicotine, kan de activiteit van het sympathische zenuwstelsel verminderen.
Door bewust te zijn van de werking van het sympathische en parasympathische zenuwstelsel en actief te streven naar een gezonde balans tussen beide systemen, kunnen we onze algehele gezondheid en welzijn verbeteren.
Bronvermelding: Harvard Health Publishing. (2020). Understanding the stress response. Geraadpleegd van https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/understanding-the-stress-response.
Meer informatie over jouw gezonde leefstijl?
Wist je dat Melissa als orthomoleculair therapeut ook advies, coaching en training aanbiedt?
